150 jaar pomp in Betekom

De pomp van Betekom verjaart

Naast voedsel hebben mensen zuiver water nodig om te kunnen leven. De aanwezigheid van drinkbaar water was dan ook vaak bepalend voor het ontstaan van een nederzetting. Betekom ontstond aan de rand van de Laak- en Demervallei waardoor er aan drinkbaar water in principe geen gebrek was. Toch werd er in de loop van de middeleeuwen in de huidige Sint-Laurentiusstraat een waterput aangelegd en hoefden de dorpelingen niet langer naar de vallei te gaan voor een verkoelende dronk. Dankzij een figuratieve kaart van het dorpscentrum uit het einde van de 16de eeuw weten we waar de put zich ongeveer bevond. Vermoedelijk verdween hij in de daaropvolgende eeuw. Op enkele kaarten uit de tweede helft van de 18de eeuw is de put alleszins niet langer te bespeuren.

Ondertussen nam de bevolking van Betekom gestaag toe en daarmee ook de nood aan proper water. Sommige boerderijen hadden ongetwijfeld zelf een waterput, maar zeker in het dorpscentrum, waar de huizen dichter bij elkaar stonden, beschikte niet iedereen over deze luxe.

In de loop van de 19de eeuw zou pijnlijk duidelijk worden hoe belangrijk het wel niet was om over zuiver water te kunnen beschikken. Besmettelijke ziekten waren van alle tijden, maar de ziekte die in 1832 vanuit Rusland Europa bereikte, bleek extreem dodelijk te zijn. De Cholera doodde snel en vooral in volkse wijken in steden sloeg de ziekte onverbiddelijk toe. Pas enkele decennia later begon men de link te leggen tussen het drinken van verontreinigd water en cholera. Na 1832 zouden nog 3 grote en verschillende kleinere epidemieën ons land teisteren. Vooral die van 1866 had een grote impact met meer dan 40.000 doden in België.

Het is niet toevallig dat het gemeentebestuur van Betekom in 1867 besloot een waterput met pomp op het dorpsplein op te richten. Wegens geldgebrek en andere perikelen werd de start van de werken nog uitgesteld tot in 1868. In het voorjaar van 1869 beschikte het dorp eindelijk over een gemetste waterput van circa 10 meter diep voorzien van een eenvoudige armpomp. Dit betekent dus dat de pomp dit jaar 150 kaarsjes uitblaast.

Een verjaardag in mineur

De pomp is ongetwijfeld één van de symbolen van Betekom, maar een echt gelukkige verjaardag kan het niet genoemd worden. Toen enkele jaren geleden beslist werd de dorpskern van Betekom grondig te vernieuwen, bleek er niet langer plaats te zijn voor de pomp op haar vertrouwde stek. Omwille van verkeersveiligheidsredenen besliste men het monument enkele meters te verplaatsen, waardoor ze er vandaag wat verweesd bijstaat op het vernieuwde plein. De historische waterput onder de pomp werd vernietigd.

Meer lezen? In het najaar van 2019 verschijnt een gloednieuw boek waarin de ontwikkeling van de openbare infrastructuur in Betekom sinds de middeleeuwen onder de loep genomen wordt. Ook de geschiedenis van de dorpspomp zal hierin uitgebreid aan bod komen.